TẢN MẠN QUANH NHỮNG QUYỂN SÁCH VIẾT VỀ TRÀ.

Được xem như một thức uống phổ biến và khá nổi tiếng ở nhiều nước trên thế giới, từ những quốc gia cựu lục địa cho tới phương Đông huyền bí hay nhũng vùng đất “mới” trên thế giới, trà đã được biết đến rất nhiều qua những giai thoại thú vị về lịch sử ra trời hay quá trình phát triển thành đỉnh cao ẩm thực của nó.

Những tác phẩm viết về trà đã được một số tác giả nghiên cứu và cho ra đời, truyền tải phần nào sự khác biệt trong văn hóa Á Đông và văn hóa Tây phương.

Có lẽ, những ghi chép đầu tiên về trà là những ghi chép trong “y thư” - vì được cho rằng có dược tính. Sau này, khi đã trở thành thức uống phổ biến trong đời sống hàng ngày, trà có mặt trong nhiều tác phẩm văn học như một “người thơ” - tạo cảm hứng thơ ca, nghệ thuật cho người thưởng thức.

Trà Kinh - một tác phẩm của Lục Vũ (sống thời nhà Đường - Trung Hoa) được xem là một trong những quyển sách sớm nhất viết về trà. Tác phẩm này đã được dịch sang nhiều thứ tiếng: tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Ý, v.v… Lục Vũ vốn mồ côi, được thiền sư Thái Chúc nhận nuôi. Chịu ảnh hưởng và sự dạy dỗ về cách pha trà lẫn thưởng thức trà từ người nuôi dưỡng vốn am hiểu về trà, Lục Vũ đã đúc kết và cho ra đời quyển Trà Kinh sau một thời gian lui về ẩn dật rồi kết bạn cùng một số văn nhân.

Trà thư của Nhật - quyển Khiết Trà Dưỡng Sinh Ký cũng được viết bởi một vị Thiền sư vào những năm cuối của thế kỷ thứ 12. Trong quyển sách có hai phần này, vị thiền sư Vinh Tây đã dành phần một để mô tả khá kỹ về cây, hoa, lá trà và cả cách trồng cũng như chế biến trà. Phần thứ hai của quyển sách được dành để bàn về dược tính của trà dùng để cải thiện sức khỏe, cũng như một số chỉ dẫn về cách dùng, liều lượng dùng trà cho phù hợp. Cho đến thế kỷ 16, trà đã trở thành thức uống rất phổ biến ở Nhật (không còn là thức uống dành riêng cho một giới đặc biệt nào nữa). Và đã có những sự thay đổi lớn trong nghệ thuật thưởng trà cũng như trà đạo ở giai đoạn này tại nước Nhật, theo bốn nguyên tắc của trà đạo: Hòa, Kính, Thanh, Tịnh - những nguyên tắc còn được giữ trong nghi thức trà đạo Nhật Bản đến bây giờ.

Và bạn biết không, “Book of the Tea (tên tiếng Việt là “Trà đạo) - quyển sách nổi tiếng nhất về trà của thế kỷ 20 - một tác phẩm của Okakura Kakuzo - tác giả người Nhật đã khiến “cả thế giới” phải quan tâm. Người am hiểu trà nói rằng, chính thông qua tác phẩm này, người phương Tây đã nhìn nhận một số điểm khác biệt và khá độc đáo của văn hóa Á Đông mà ở phương Tây ít có, ví dụ như: sự thư giãn giữa cuộc sống công nghiệp hối hả, bộn bề. Còn đối với người phương Đông, cũng thông qua tác phẩm này, họ có dịp nhìn lại, rằng mình đã bỏ quên khá nhiều những tác phẩm viết về trà bấy lâu nay.

Đối với người yêu trà Việt, khi đón nhận tác phẩm này, một câu hỏi thực tế đã được nhiều người quan tâm: vậy chứ, có trà đạo của Việt Nam không? Câu hỏi này vẫn còn là câu hỏi chưa có lời giải đáp. Nhưng chắc chắn rằng Việt Nam chưa thật sự có một “trà thư” (sách về trà) nào.
Đề cập đến trà và việc trồng trà, uống trà trong thơ, văn có lẽ chỉ có thể kể đến vài tác phẩm, như Dư Địa Chí của Nguyễn Trãi, nói về việc trồng trà và chế biến, uống trà của người dân ở quanh những ngọn núi thuộc huyện Ngọc Sơn - tỉnh Thanh Hóa bây giờ; hay tác phẩm “Vũ Trung tùy bút” của tác giả Phạm Đình Hổ cũng tập hợp những ý kiến về việc uống trà.
Sành ẩm thực như nhà Văn Nguyễn Tuân của thế kỷ trước cũng chỉ có vài ba tác phẩm đề cập đến trà, như truyện ngắn “Những chiếc ấm đất”, “Chén trà trong sương sớm”.

Và gần đây, nhiều người mê trà đã biết đến và có dịp đọc tác phẩm “Trà Kinh” của tác giả Vũ Thế Ngọc sống ở hải ngoại.

Dẫu đã có một số tác phẩm viết về trà, đời sống của trà từ khi được trồng trọt cho đến chế biến thành sản phẩm, nâng niu chăm chút khi pha trà và thưởng trà một cách công phu, ý nhị … thì có lẽ giới mộ điệu, yêu mến loại thức uống lâu đời này vẫn còn cần thêm nhiều thông tin có giá trị nữa về trà.

Từ biết đến yêu, đến thưởng thức, tận hưởng giá trị của trà về mặt giải khát, chăm sóc sức khỏe lẫn giá trị tinh thần khi thưởng trà … trong cuộc sống hối hả này, có lẽ vẫn là một hành trình với nhiều điều thú vị.